حافظه فعال یا همان working memory چیست ؟
حافظه فعال یا همان working memory چیست ؟
تعریف حافظه فعال یا working memory چیست ؟
در یک تعریف کلی حافظه فعال یا working memory در واقع همان حافظه کوتاه مدت یا short term memory می باشد که در آن پردازش اطلاعات اتفاق می افتد.
مثال : اعداد 2 و 3 و 4 را به خاطر بسپرید ، اگر بلافاصله از شما همان اعداد را بپرسند ، شما از حافظه کوتاه مدت خود استفاده می کنید، ولی اگر به شما بگویند حاصل جمع این سه عدد چقدر می شود، وظیفه حافظه فعال یا همان working memory است .
تصویر بالا چه ارتباطی با حافظه فعال دارد ؟
تصویر بالا مربوط به آقای Alan David Baddeley می باشد که برای اولین مرتبه در سال 1974 به همراه Graham Hitch مدل حافظه فعال را مطرح نمودند.
حافظه کاری به چه دردی می خورد ؟
حافظه فعال در واقع یکی از اصلی ترین و ابتدایی ترین ارکان حافظه جهت انجام فعالیت های شناختی است . از زبان آموزی و درک زبان گرفته تا گفتگو ، محاسبات ریاضی ، استدلال و حل مساله.
حافظه فعال هرچه عملکرد بهتری داشته باشد انسان می تواند در انجام محاسبات ذهنی ، تصویر سازی های ذهنی به خصوص در حل مسئله، درک صحبت های گفته شده ، به خاطر سپاری و به یاد آوری آن ها سریع تر باشد . در واقع حافظه فعال قوی یکی از شاخص ها در توانایی شناختی است.
حافظه فعال را چگونه تقویت کنیم ؟
به روش های مختلفی می توان حافظه فعال را تقویت نمود و عملکرد آن را بالا برد از جمله این روش ها استفاده از محاسبات ذهنی بدون نوشتن ( مثلا 3 ضرب در 4 و جمع حاصل با عدد 3 و تقسیم حاصل به عدد 5 ) که البته نرم افزارهایی هم طراحی شده اند که این سوال ها را مطرح می کنند. یا به خاطر سپاری چند آیتمی یا همان n-Back که در این روش چند سری کارت قرار داده می شود و سپس مثلا می گوییم هر وقت کارتی را که می بینی با کارت دوم از قبل یکی بود ( n=2 ) بگو که یکی است.
یک نمونه تمرین جهت تقویت حافظه کاری
یکی از مدل های مطرح در چگونگی عملکرد حافظه فعال، مدل حافظه کاری بدلی است که به شکل زیر ارائه شده است.
اجزای حافظه فعال :
- بخشی از حافظه فعال که اطلاعات شنیداری و مفهومی را نگه می دارد و تکرار می کند که به آن حلقه واج شناختی | Phonological Loop می گویند.
- بخشی از حافظه فعال که اطلاعات دیداری را نگه داری می کند و پردازش می کند که به آن لوح دیداری - فضایی | visuospatial sketchpad می گویند.
- بخشی از حافظه فعال که اطلاعات را به حافظه بلند مدت می سپارد و از آن نیز بازیابی می نماید که به آن سامانه فرعی در اختیار | Episodic Buffer می گویند.
- بخشی که وظیفه مدیریت و ساماندهی به کل فرآیند حافظه فعال را دارد که به آن ساز و کار اجرایی مرکزی | Central Excutive می گویند .
مناطق فعال در حافظه فعال | working memory با توجه به تصویر زیر می باشد.
ضعف حافظه فعال در چه اختلالات و افرادی مشاهده می شود ؟
- از اولین نشانه های بیماری های مربوط به حافظه مانند آلزایمر ضعف در حافظه فعال است.
- در افراد بیش فعال یا همان ADHD عموماً حافظه فعال ضعیف است و در درمان بیش فعالی چه از طریق درمان دارویی و چه از روش های غیر دارویی بهبود حافظه فعال یکی از اهداف درمان می باشد.
- در کودکان دچار اختلال یادگیری ، به خصوص کودکانی که اختلال یادگیری در زمینه ریاضی و خواندن دارند ، ضعف حافظه فعال مشاهده می شود.( از جمله تمرین هایی که حافظه فعال را تقویت می کند انجام محاسبات ذهنی می باشد )
- عموماً در بحث افزایش سن یا همان aging مشکلات حافظه به خصوص حافظه فعال مطرح می شود.
- در افرادی که دچار ضربه یا خونریزی و یا هرگونه آسیب در قسمت پیشانی ( Frontal Lobe ) سر شده اند بررسی حافظه فعال ازجمله موارد مهم در ارزیابی می باشد.
- در کودکانی که مشکل در پردازش حسی وجود دارد ، احتمال اختلال در حافظه فعال نیز به دلیل ضعف انباره های حسی وجود دارد.
حافظه فعال را چگونه می توان تقویت نمود ؟
ابتدا باید ببینیم چرا حافظه یک فرد ضعیف است و فرد در چه شرایطی است، مثلا:
در کودکان بیش فعال ( ADHD )عموماً ضعف حافظه به دلیل ضعف در توجه و تمرکز کودک است، لذا با تقویت توجه کودک می توانیم غیر مستقیم حافظه کودک را نیز تقویت کنیم. برای بهبود توجه در کودکان نیز انجمن راوانشناسان آمریکا ( APA ) چهار راه حل پیشنهاد داده (راهکارهای APA برای بیش فعالی)
در بعضی از کودکانی که اختلال در پردازش حسی دارند ( مانند کودکان اختلال یادگیری یا sLD و کودکان دست و پاچلفتی یا Clumsiness و بعضی از کودکان بیش فعال ) مشکل حافظه کودک از اختلال در پردازش حسی است، لذا ابتدا می توان از طریق پرسشنامه حسی ( sensory profile ) به این مطلب پی برد که آیا مشکل حسی وجود دارد و سپس با کمک توانبخشی حسی یا S.I مشکل حسی کودک را مدیریت کرد که به طور ثانویه مشکل حافظه رفع شود. ( پرسشنامه یا همان نمایه حسی چیست ؟ )
در بعضی از بزرگسالان مشکل حافظه می تواند در اثر استرس و اضطراب و به عبارتی مشکل حافظه در اثر نوعی فشار شناختی یا cognitive load باشد که کنترل این فرآیند می تواند به بهبود حافظه کمک نماید.
افزایش سن می تواند باعث بروز مشکل حافظه شود که استفاده از نرم افزار های شناختی، tDCS و یا نوروفیدبک می تواند کمک کننده باشد ( نوروفیدبک چیست ؟ ) .
در بعضی از بزرگسالان آلزایمر و انواع بیماری های حافظه می تواند منجر به ضعف حافظه به خصوص حافظه فعال شود که باز نرم افزارهای شناختی ، تحریک الکتریکی جمجمه یا tDCS و یکسری درمان های دارویی می تواند کمک کننده باشد.
حافظه را چطور اندازه گیری و بررسی می نمایند ؟
انواع آزمون های حافظه در مرکز سلامت ذهن و توانبخشی وصال (کلیک کنید)
معروف ترین آزمون حافظه فعال آزمون N-Back می باشد که می تواند به اندازه گیری حافظه کمک کند .
استفاده از آزمون های PAL, SWM, PRM, DMS, VRM از مجموعه آزمون های کن تب ( CANTAB ) می تواند بسیار دقیق و کاربردی باشد ( آزمون کن تب چیست ؟ )
استفاده از انواع آزمون های حافظه موجود در مجموعه آزمون های وینا می تواند مفید باشد ( آزمون وینا چیست ؟ )
استفاده از آزمون کرسی بلاک از مجموعه آزمون های وینا( آزمون کرسی بلاک - وینا چیست ؟ )
استفاده از آزمون حافظه وکسلر به خصوص آزمون وکسلر 4 که به تازگی نیز در ایران توسط پرفسور علیرضا مرادی و همکارانشان نرمال سازی شده است می تواند مفید باشد ( سایت شخصی پروفسور علیرضا مرادی )
استفاده از آزمون ریورمید چه در کودکان چه در بزرگسالان جهت بررسی حافظه مفید است ( آزمون حافظه ریورمید کودکان یا RBMT چیست ؟ ( آزمون ریورمید چیست ؟ )
استفاده از خرده آزمون های آزمون هوش وکسلر که شاخص حافظه فعال را می سنجد می تواند ابزار مفیدی جهت بررسی حافظه باشد . (هوش وکسلر یا WISC چیست ؟)
مطالب مرتبط
بایو وی آر (Bio VR) و کاهش اضطراب
نقشه مغزی، qEEG یا Brain Mapping چیست؟
آزمون سلامت ذهن و بررسی عملکرد مغز
ارتباط با ما
