انواع نوروفیدبک ، پرسش و پاسخ درباره نوروفیدبک (کلیک کنید)
نوروفیدبک چیست و چگونه تاثیر می گذارد ؟
مغز از سلول های عصبی به نام نورون تشکیل شده است و نورون ها از طریق روابط الکتروشیمایی (الکتریکی + شیمیایی) با هم در ارتباط می باشند.
روابط الکتریکی سلول های مغزی ( نورون ها ) در سطح جمجمه قابل اندازه گیری می باشند که به آن ثبت الکتریکی امواج مغزی یا EEG می گویند.
بررسی EEG یا نوار مغزی می تواند به ما نشان بدهد که عملکرد مغز ما چگونه است . از اطلاعات به دست آمده از EEG می توان در تشخیص صرع، اختلالات خواب، آسیب های مغزی و بسیاری از مشکلات استفاده نمود ( مشاهده کاربری نوار مغزی در ویکیپدیا )
در دهه های اخیر با ظهور دستگاه های دیجیتال ثبت نوار مغزی و پیشرفت دانش علوم اعصاب در آنالیز امواج مغزی فرایندی به نام نقشه مغزی یا qEEG امکان پذیر شد.
تا سال ها ثبت امواج مغزی صرفاً جهت بررسی عملکرد مغز بود. اما در حدود سال 1965 مشخص شد که می توان امواج مغزی را با تمرین تغییر دارد . تغییر امواج می تواند منجر به تغییر عملکرد سلول های عصبی مغز شود که نوروفیدبک نامیده شد.
نوروفیدبک ( neurofeedback ) چگونه عملکرد ذهنی و یا جسمی ما را تغییر می دهد:
بیشتر عملکرد ذهنی انسان و تا حدی عملکرد جسمی به روابط سلول های مغزی ما وابسته است. عملکرد سلول های مغزی را می توان از طریق ثبت الکتریکی مشاهده نمود. نوروفیدبک با تغییر امواج مغزی تلاش بر تغییر عملکرد ذهنی ما دارد.
نوروفیدبک بر پایه شرطی سازی سلول های مغزی کار می کند، یعنی با نوروفیدبک تلاش می کنیم که سلول های مغزی عادت به تغییر کنند.
دستگاه نوروفیدبک ( neurofeedback ) چگونه کار می کند ؟
نوروفیدبک در واقع یک یا چند الکترود مخصوص است که بر روی پوست سر قرار می گیرد و امواج مغزی را ثبت می کند. سپس امواج مغزی از طریق دستگاه نوروفیدبک به کامپیوتر منتقل می شود و در صفحه نمایشگر نشان داده می شود. در واقع تا اینجا ما امواج مغزی خود را مشاهده می نماییم. به نوعی نوروفیدبک آینه ای برای مغز می شود و امواج مغزی را برای خود فرد قابل نمایش می کند.
حال ما می توانیم با دیدن موج مغزی خودمان تلاش نماییم که آن موج را کم کنیم یا زیاد کنیم. اگر این کار را مرتب انجام دهیم مغز به آن عادت می کند و امواج مغزی شروع به تغییر می کنند و تغییر امواج مغزی نشان دهنده تغییر خود مغز است.
یک جلسه نوروفیدبک ( neurofeedback ) در مرکز درمانی چگونه است ؟
در مراکز نوروتراپی ابتدا یک نقشه مغزی گرفته می شود ( نقشه مغزی چیست ؟) . در بسیاری از مواقع با توجه به مشکلاتی که مراجع ابراز می نماید و یا با توجه به تمایل مراجع در ارتقا عملکرد خود یکسری پرسشنامه و یا تست ها به عمل می آید.
سپس با توجه به نقشه مغزی و پرسشنامه های تکمیل شده ، مشخص می شود که برای بهبود عملکرد مغز، کدام موج، در کجای مغز باید تقویت یا سرکوب شود.
در مرحله بعد یک یا چند الکترود که به دستگاه نوروفیدبک متصل است به آن نقاط مغزی وصل می شود و شروع به نمایش سیگنال بر روی کامپیوتر می کند. حال با توجه به برنامه ای که از قبل مشخص شده است در صورتی که شدت موج به صورت صحیح بالا یا پایین برود یک فیدبک ( بازخورد ) مناسب در نمایشگر دیگری به مراجع نشان داده می شود. مثلا اگر فرد بتواند امواج مغزی خود را به سمت صحیح هدایت نماید یک فیلم نمایش داده می شود . اگر درست نباشد فیلم متوقف می شود. از آنجایی که مغز شما دوست دارد فیلم به صورت ممتد تماشا کند نا خودآگاه تلاش می کند که طوری عمل کند تا فیلم متوقف نشود. هر چه بیشتر دوست داشته باشید که فیلم را ببینید آن موج بهتر تنظیم می شود. البته می تواند این فیدبک یک فیلم باشد، یا انجام یک بازی کامپیوتری باشد یا هر فرآیند دیگری که انسان به طور ناخود آگاه از اتفاق آن خوشحال شود ( تعریف فیدبک در نوروفیدبک ).
به اين شکل فرد با ديدن پيشرفت يا توقف بازی و گرفتن پاداش يا از دست دادن امتياز و يا تغييراتی که در صدا يا پخش فيلم (فیدبک) به وجود می آيد، پی به شرايط مطلوب يا نامطلوب امواج مغزي خود می برد. لذا سعی می‌کند تا با هدايت بازی يا فيلم، وضعيت توليد امواج مغزی خود را اصلاح کند.
آیا نوروفیدبک عوارض دارد ؟
نوروفيدبک یک خود تنظیمی به مغز یاد می دهد و باعث می شود مغز یاد بگیرد نواقص عملکردی خود را برطرف نمايد. لذا هيچ‌گونه دستکاری يا مداخله ماده خارجی وجود ندارد که بخواهد عوارض جانبی داشته باشد يا وابستگی ايجاد کند. با نوروفيدبک ما تنها مهارت های جديدی را فرا می‌گيريم. مهارت‌هايی که ما و مغزمان را بيش از پيش توانمند مي سازد. نوروفيدبک از نوروپلاستيسيتی کمک می‌گيرد.
نوروفدیدبک برای چه افراد و بیمارانی توصیه می شود ؟
نوروفیدبک تاثیر بسزایی در کاهش اضطراب، بهبود و ارتقا توجه ، بهبود دقت دیداری دارد . همچنین در درمان بیماری هایی مانند بیش فعالی همراه با نقص توجه ADHD ، بهبود عملکرد های اجتماعی در افراد اوتیسم، بهبود مشکلات خواب، ارتقاء توانمندی ها و مهارت های مختلف ذهنی و شناختی مانند بهینه سازی تصمیم گیری، افزایش خلاقیت، تقویت حافظه، افزایش تمرکز، کاهش استرس و اضطراب، افزایش هماهنگی جسم و بدن و ترک اعتیاد تاثیر فوق العاده ای دارد.
