اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) یکی از اختلالات روانی مزمن و پیچیده است که در افراد مختلف تفاوت‌های قابل توجهی دارد. علائم این اختلال غالباً در حوزه خصوصی فرد، مانند خانه یا محل کار، ظاهر می‌شود. این موضوع باعث می‌شود که تشخیص و ارزیابی دقیق علائم، مانند وسواس‌ها و اجبارهای مربوطه، در محیط بالینی بسیار مشکل‌تر باشد.

در این راستا، مطالعه ای توسط دانشگاه آمستردام در سال 2021 با هدف توسعه یک بازی واقعیت مجازی (VR) انجام شد که قابلیت برانگیختن و شناسایی علائم OCD در محیط درمانی را دارا است. در این مطالعه، 26 بیمار مبتلا به OCD و 26 فرد سالم شرکت کردند. و در حین بازی  VR، واکنش‌های احساسی مانند اضطراب، تنش و نیاز به کنترل، میزان انجام اجبارهای مجازی و همچنین علائم فیزیولوژیکی مانند ضربان قلب و تعریق آنها اندازه‌گیری شد. این بازی بر اساس طراحی سؤالات و محیط‌هایی است که محرک‌های اصلی وسواس و اجبار را ایجاد می‌کند، و امکان ارزیابی عمیق و مستقیم علائم را به پزشک می‌دهد.

نتایج کلیدی مطالعه:

بیماران OCD نسبت به افراد سالم، در مواجهه با این بازی، اضطراب و اجبارهای بیشتری نشان دادند.

پس از انجام اجبارهای مجازی، احساسات منفی و اضطراب بیماران کاهش پیدا کرد که نشان‌دهنده اثربخشی این روش در برانگیختن و سپس کنترل علائم داشت.

واکنش‌های فیزیولوژیکی مانند ضربان قلب، نوسانات قلب و سطح تعریق، بین بیماران و افراد سالم، تغییرات قابل توجهی نشان ندادند، اما تفاوت‌هایی در نوسانات HRV (نوسانات ضربان قلب) وجود داشت که ممکن است نشان‌دهنده کاهش فعالیت پاراسمپاتیک در افراد مبتلا باشد.

در مجموع، بیماران در حالت پایه اضطراب، تنش و احساس نیاز به کنترل بیشتری داشتند؛ اما در طول بازی، واکنش‌های نشان‌داده‌شده به‌خصوص اضطراب و رفتارهای اجبارآمیز، دقیق‌تر و قابل ارزیابی بوده است.

نکات و کاربردهای عملی:

این فناوری جدید، ابزاری موثر در تشخیص و ارزیابی علائم کلیدی OCD در محیط کلینیکی است، بدون نیاز به حضور بیمار در محیط‌های خاص یا تجربه محرک‌های درون بیمارستانی.

بازی VR امکان ثبت و اندازه‌گیری مستقیم عواطف، اجبارها و سطح اضطراب بیماران را در زمان واقعی می‌دهد، که این کار در ارزیابی‌های سنتی بیشتر مبتنی بر گزارش‌های ذهنی و خاطرات بیمار است.

این روش می‌تواند برای سنجش اثربخشی درمان‌های شناختی-رفتاری و نیز خودنظارتی در بیماران کاربرد داشته باشد و به تیم‌ های بالینی کمک کند تا روند درمان را بهتر کنترل کنند.

 در پایان، این بازی  VR، به عنوان یکی از ابزارهای نوین و تایید شده، می‌تواند در آینده به روشی استاندارد برای ارزیابی علائم اصلی OCD در محیط‌های بالینی تبدیل شود و کمک کند تا درمان مؤثر و سریع‌تری برای بیماران ارائه گردد.

لینک مقاله اصلی

مواجه درمانی در فوبیا، وسواس و اعتیاد با استفاده از درمان واقعیت مجازی (کلیک کنید)

تماس با وصال