انواع نوروفیدبک ، پرسش و پاسخ درباره نوروفیدبک (کلیک کنید)

بیوفیدبک هموآنسفالوگرافی که از آن با عنوان بیوفیدبک HEG نیز یاد می شود، روشی پیشرفته ، درمانی غیر دارویی و بدون هرگونه عارضه جهت بهبود علائم بیش فعالی ( ADHD ) ، سردردهای میگرنی ( Migraine ) و همینطور تا حدی کاهش علائم افسردگی ( Depression ) است . 

این روش بیوفیدبک بر بهبود جریان خون و اکسیژن رسانی در قسمت پیشانی مغز تاکید دارد و در نتیجه آن فعالیت مغز و عملکرد در وظایف مربوط به ناحیه پیشانی مغز افزایش می یابد. به خصوص قسمت پیش پیشانی مغز یا PFC .

یکی از برتری های بیوفیدبک HEG در درمان بیشفعالی و میگرن نسبت به نوروفیدبک در این است که برخلاف نوروفیدبک در این روش فعالیت الکتریکی مغز ثبت نمی شود . از این رو نسبت به حرکت چشم، پلک زدن و تنش عضلانی حساسیت کمتری دارد. 

در بیوفیدبک HEG جریان خون و فرآیند اکسیژن رسانی به قسمت پیشانی مغز از طریق سنسورهای مادون قرمز که بر روی پیشانی نصب می شوند اندازه گیری می شود . سپس در جهت بهبود آن به مراجع فیدبک ارائه می شود. در واقع تاکید بر افزایش جریان خون در مغز دارد و بر خلاف نوروفیدبک کاری به امواج مغزی ندارد.

در زمان هایی که نوروفیدبک تاثیر چندانی در بهبود توجه و میگرن ندارد این روش، جایگزین بسیار مناسبی است .از بیوفیدبک HEG به عنوان یک روش غیر دارویی و بی عارضه جهت بهبود توجه ، میگرن و یا افسردگی می توان توصیه نمود.

بیوفیدبک HEG دونوع رایج دارد و شامل NIR-HE -NFT و PIR-HEG-NFT  می باشد. که معادل فارسی آن هموآنسفالوگرافی مادون قرمز نزدیک و همو آنسفالوگرافی مادون قرمز غیرفعال است. 

از لحاظ تاثیر این دو روش تفاوتی با هم ندارد و صرفا تفاوت های تکنیکی با هم دارند.

قشر پیشانی مغز که معادل انگلیسی آن Frontal Cortex  و به خصوص قسمت پیش پیشانی مغز که معادل انگلیسی آن Pre Frontal Cortex است و به اختصار PFC نامیده می شود ، مرکز کنترل پاسخ و مهار تکانش ، توجه و تمرکز ، حافظه فعال و عملکردهای اجرایی و به طور کلی اعمال عالی انسان می باشد . بنا به برخی از نظریه ها مرز تفاوت انسان و پستانداران عالی مانند شامپانزه ها است، لذا عملکرد مناسب و خوب این قسمت از مغز اهمیت کلیدی در انسان دارد.

به طور خلاصه در این روش از بیوفیدبک یک فرستنده و گیرنده مادون قرمز بر قسمت پیشانی مغز نصب می شود که با امواج فروسرخی که می فرستد می تواند خون رسانی به مغز را در قسمتی که نصب شده است، بررسی نماید. سپس نتایج را به کامپیوتر ارسال می نماید و کامپیوتر نیز شروع به بازخورد به فرد می کند. در این حالت که فرآیند بیو فیدبک ( بازخورد زیستی ) شروع شده است ، دیده می شود که امکان بهبود خون رسانی به مغز وجود دارد.

قبل از تمرین با دستگاه HEG، برای ارزیابی عملکرد شناختی پایه، به مراجعین یک پیش آزمون استاندارد داده می شود که اغلب تست های عصب شناختی است که متغیرهایی مانند توجه (IVA) یا آزمون بررسی عملکرد شناختی وینا که شاخص های توجه و حافظه و کنترل پاسخ را بررسی می نماید می دهند. سپس بعد از حدود 40 جلسه درمان مجدد جهت بررسی پیشرفت مراجع آزمون ها را تکرار می نمایند. 

جلسات آموزشی معمولاً 30 تا 40 دقیقه طول می کشد و به طور متناوب در هفته انجام می شود ( حدودا 3 جلسه در هفته ). 

در روش بیوفیدبک HEG ، نسبت انکسار نور قرمز/مادون قرمز به عنوان یک سیگنال بصری بر روی نمایشگر کامپیوتر نمایش داده می شود . همچنین ممکن است یک سیگنال شنیداری نیز داشته باشد که در آن گام بالاتر مربوط به اکسیژن رسانی بیشتر است ارائه شود. در طول یک جلسه تمرین HEG، مراجعین سعی می کنند سیگنال تولید شده توسط حسگر HEG را افزایش دهند.

نوروفیدبک/ بیوفیدبک HEG یک روش توانمند سازی و توانبخشی شناختی نوین بر پایه تکنولوژی های روز دنیا است . پژوهش‌های زیادی در مورد اثرگذاری آن در اختلالات مختلف انجام شده است . در درمان اختلالات زیادی موثر است. بنابراین حوزه جذاب و جدیدی در پژوهش در حیطه بیوفیدبک است. بیشتر تحقیقات در HEG بر اختلالات قشر پیش پیشانی (PFC) متمرکز است. ناحیه قشری که مستقیماً در قسمت پیش پیشانی قرار دارد، عملکردهای اجرایی سطح بالا مانند برنامه ریزی، قضاوت، تنظیم هیجانی، بازداری، سازماندهی و تعیین علت و معلول را کنترل می کند. قشر جلوی مغز برای همه رفتارهای هدفمند و با واسطه اجتماعی ضروری است PFC .

تاثیر بیوفیدبک HEG بر اساس پژوهش‌های انجام شده در سه حوزه به اثبات رسیده و از ضریب تاثیر بالایی برخوردار است و می‌توان از آن استفاده کرد. این سه حوزه شامل :

1.بیش فعالی ( ADHD )

2.افسردگی ( Depression )

3.میگرن ( Migraine )

است.

Skalski, S., Konaszewski, K., Pochwatko, G., Balas, R., & Surzykiewicz, J. (2021). Effects of hemoencephalographic biofeedback with virtual reality on selected aspects of attention in children with ADHD. International Journal of Psychophysiology, 170, 59-66.‏

Coben, R., Linden, M. & Myers, T.E. (2010). Neurofeedback for autism spectrum disorder: a review of the literature. Applied Psychophysiology Biofeedback, 35, 83–105.

Toomim, H., Mize, W., Kwong, P.C., Toomim, M., Marsh, R., Kozlowski, G.P., Kimball, M. & Rémond, A.. (2004). Intentional increase of cerebral blood oxygenation using hemoencephalography (HEG): an efficient brain exercise therapy. Journal of Neurotherapy, 8(3), 5–21. doi:10.1300/J184v08n03_02

Stokes, D.A. & Lappin, M.S.. (2010). Neurofeedback and biofeedback with 37 migraineurs: a clinical outcome study. Behavioral and Brain Functions, 6(9), 1–10.