تشنج و صرع چیست ؟

مطالب مرتبط

نوروفیدبک و کمک به کنترل تشنج (کلیک کنید)


صرع از بیماری های بسیار شایع همه کشورهاست. بگونه ای که شیوع آن حدود 7 تا 9 در هزار می باشد و در همه سنین، نژادها و هر دو جنس بروز می کند. در نورولوژی کودکان تشنج و صرع شایع ترین بیماری را تشکیل می دهد. علل زیادی مانند هیپو پارا تیروییدی، تومورها، مننژیت، هیپوکلسمی و موارد دیگری ممکن است حالات صرعی ایجاد کنند که لازم است بیمار از این جهات بررسی شده باشد.


 صرع (Epilepsy) چیست ؟ 

اپی لپسی یعنی بروز تخلیه الکتریکی غیر طبیعی و گاهگاهی از قشر مغز که به یک یا مجموعه ای از حالات بالینی زیر منجر گردد:

از دست دادن هوشیاری، حرکات تشنجی اندام ها، مات شدن، اختلالات دستگاه خودکار، اتوماتیسم، ادراک حسی غیر طبیعی، رفتار غیر عادی و غیره.

پیدایش هریک از علائم بالا به کانون آسیب در مغز و محل تخلیه امواج صرعی بستگی دارد. در اصطلاح نورولوژی صرع به حملات تکرار شونده ای گفته می شود که از دیدگاه بالینی نماهای گوناگون پیدا می کنند.


تشنج (Convulsion) چیست ؟

به حملاتی اطلاق می گردد که معمولاً با حرکات بدنی شدید بصورت تونیک یا کلونیک یا هر دو همراه است و ممکن است در یک اندام یا همه اعضاء دیده شود.

علائمی که در هنگام صرع یا تشنج در اندام ها ظاهر می شود شامل:

-تونیک (Tonic)

یعنی اندام ها در یک وضعیت کشیده و سخت قرار گیرند. (Extension rigidity) و معمولاً  کمتر از یکی دو دقیقه در آن موقعیت باقی بمانند. بروز  صرع ممکن است تنها به شکل تونیک باشد.

-کلونیک (Clonic)

در تشنج کلونیک یکی یا همه اندام ها دچار حرکات لرزشی پی در پی و غیر ارادی می شود و بیمار مرتباً دست و پا می زند.

-پرش های میو کلونیک (Myclonic Jerks)

پرش های سریع ناگهانی و غیر طبیعی اندام ها می باشند که بدلیل انقباض سریع عضلات بویژه ماهیچه های خم کننده بروز می نمایند. علت آن تخلیه های الکتریکی است که در ناحیه قشر یا ساقه مغز اتفاق می افتد.

-اتوماتیسم (Automatism)

حرکاتی کم و بیش هماهنگ است که بیمار بصورت غیر ارادی و خودکار آنها را انجام می دهد. مثلاً پیاپی لبهایش را زبان می زند و یا ملچ ملچ می کند. بیمار هنگام اتوماتیسم به آنچه انجام می دهد آگاه نیست و پس از آن نیز چیزی از کار انجام شده به یاد نمی آورد.


انواع صرع :

صرع کوچک یا پتی مال (Petitmal)

از مشخص ترین انواع صرع های فراگیر اولیه کودکان است که معمولاً بین 6 تا 14 سالگی بروز می کند و در دختران کمی شایع تر می باشد. نمای بالینی صرع کوچک به شکل وقفه های بسیار کوتاه مدت چند ثانیه ای در هوشیاری بیمار است. بطوری که گاهی تا مدتها والدین بیمار متوجه این حالت نمی شوند.

از ویژگیهای این حملات بروز چندین تا چند صدباره آنها در روز می باشد. در این صرع بیمار برای لحظه ای مکث می کند و ارتباطش با محیط قطع می گردد و بلافاصله هوشیاری خود را بدست می آورد. گاهی همراه با وقفه های هوشیاری، نشانه هایی مانند خیره شدن چشم ها، پلک زدن پیاپی و پرش هایی در لب ها نیز پدیدار می گردد.

چنانچه افزون بر مات شدن حرکات تونیک دست ها، انحراف سر و گردن و چشم ها، پرش اندام ها و حرکات اتوماتیسم نیز وجود داشته باشند عنوان پتی مال مرکب (Complex Petit mal) بکار می رود.

برای تشخیص اگر از بیمار بخواهیم سه دقیقه تند و عمیق نفس بکشد، علائم بصورت مات زدگی یا خیره شدن نمایان می گردد.

سی تی اسکن بیمار با صرع پتی مال معمولاً طبیعی است.

نکته قابل توجه در صرع پتی مال، اراده بیمار تأثیری در پیدایش این حرکات ندارد ولی کودک مبتلا به تیک می تواند از بروز حرکات غیر طبیعی خود جلوگیری کند. بهترین روش تشخیص صرع پتی مال نوار مغزی است که در این صورت امواج تیز و آهسته با فرکانس سه بار در ثانیه بویژه هنگام تنفس عمیق بروز می کنند.


صرع لنوکس – گستو Lennox – gastaut

صرع لنوکس از گروه صرعهای پتی مال آتیپیک است که از دیدگاه بالینی ممکن است آمیزه ای از انواع صرعها بصورت آتونیک، میوکلونیک، تونیک-کلونیک و پتی مال همراه با حرکات تونیک یا آتونیک باشد. این صرع 3% اختلالات صرعی کودکان را تشکیل می دهد. معمولاً بین 1 تا 10 سالگی آغاز می شود ولی بیشترین شیوع آن مربوط به 5-3 سالگی است و طبق برخی آمار ها در پسران شایع تر می باشد.

بیماران معمولاً عقب ماندگی ذهنی خفیف یا شدید دارند و حملات تشنجی در آنها بصورت قطع ناگهانی هوشیاری به مدت 15-5 ثانیه، خیره شدن چشم ها همراه با افتادن ناگهانی و از بین رفتن تون عضلات می باشد. نکته قابل توجه در این نوع صرع مقاوم شدن بیماران به داروهای ضد صرع می باشد.


صرع بزرگ  Grand mal

شایع ترین نوع صرع است که دو فاز مهم تونیک و کلونیک دارد.

در فاز تونیک، اگر بیمار ایستاده باشد به طور ناگهانی می افتد و هوشیاری خود را از دست می دهد. ماهیچه های اندام هایش منقبض شده، چشم های او به بالا و عقب منحرف می شوند، دچار سیانوز و گشادی مردمک می شوند. این فاز 20 تا 60 ثانیه طول می کشد. در فاز کلونیک کودک دچار لرزش های شدید می شود. تنفس بیمار تند شده، درون دهانش کف جمع می شود و خرخر می کند. این فاز 40 ثانیه طول می کشد. پس از پایان این مرحله بیمار، بی حرکت و شل باقی می ماند.


صرع سلام یا سندرم West

در این صرع حملات فراوان میوکلونوس دیده می شود. نوعی صرع کودکان است که آغاز آن در شیرخوارگی (بیشتر ماه های اول تا ششم) ،  علائم ظاهری ← خم شدن پیاپی و غیر ارادی گردن، تنه و دست ها (مانند حالت سلام و تعظیم کردن) ، افت توان فکری و EEG کاملاً غیر طبیعی مشخص می گردد.

نوار مغزی این بیماران از موج های Spike و Sharp آمیخته با امواج آهسته بلند تشکیل شده است که اصطلاحاً (Hypsarrhythmia) نامیده می شود. نکته مهم در صرع سلام پاسخ خیلی خوب به درمان با کورتیکو استروییدها می باشد.


تشنج تبی

یکی از اختلالات شایع نورولوژی کودکان است. در این بیماری هنگامی که درجه حرارت بدن بالا می رود (38 درجه یا بیشتر و اغلب بدلیل عفونت های ویروسی) کودک دچار تشنج می گردد. حملات بصورت تونیک، کلونیک و از هوش رفتن هستند که حدود 1 تا 10 دقیقه طول می کشند. دروه آغاز بیماری از 3 ماهگی تا 5 سالگی می باشد. ولی بین 6 ماهگی تا 3 سالگی بیشتر دیده می شود.

اگر کودکی بدلیل تکرار حملات تشنج تبی لازم است مورد درمان قرار گیرد. بهترین دارو والپروات سدیم می باشد. بیشتر پزشکان هنوز از فنوباربیتال استفاده می کنند. ولی مصرف دراز مدت این دارو موجب کم شدن توان هوشی و در اکثر کودکان سبب Hyperactivity ، خلق و خوی پرخاشگرانه و تهاجمی و سایر اختلالات رفتاری می گردد.


صرع رولاندیک

نام دیگر این صرع خوش خیم (Sylvian) است.

ممکن است ارثی باشد که در این صورت بشکل اتوزومی غالب منتقل می شود. تنها در کودکان 9-5 ساله بروز می کند و خودبخود تا دوران بلوغ برطرف می گردد.

حملات بیشتر هنگام خواب پدید می آید. شروع آن به شکل تشنجات موضعی است که حرکات تونیک – کلونیک یک نیمه بدن و صورت را در بر می گیرد.

تغییرات EEG شامل پیدایش امواج نیزه ای (Spike) و یا تیز (Sharp) از ناحیه وسط لوب گیجگاهی (رولاندیک) سمت مخالف تشنجات بدنی می باشد.


ارتباط با ما


    


بازگشت