درمان فوبیا با واقعیت مجازی، بایو فوبیا - BioPhobiaVR


فوبیا چیست؟

فوبیای خاص، هراس شدید و غیرمنطقی از مکان، موجود زنده، موقعیت یا شیء خاص است که خطر واقعی کمی دارد یا اصلاً خطری ندارد. اگرچه بزرگسالان متوجه می شوند که این هراس غیرمنطقی است، اما حتی فکر کردن به مواجهه با شیء یا موقعیت ترسناک، علائم اضطراب شدیدی را برایشان به وجود می آورد و نمی‌ توانند احساساتشان را کنترل کنند. 

چه زمانی نیاز به درمان فوبیا داریم؟

وقتی هراس در زندگی روزمره تغییر ایجاد کند و یا فرد کارها و تصمیماتش را طوری تنظیم کند که از عامل استرس و هراس دور بماند می گوییم فرد دچار اختلال فوبیا شده است. 

راه های درمان فوبیا

فوبیا قابل‌ درمان است و با روش‌ های روان‌ درمانی می‌توان آن را کنترل کرد. در درمان فوبیا معمولاً از درمان شناختی‌ رفتاری (CBT)، درمان مواجهه‌ سازی (ٍExposure Therapy) و یا دارودرمانی استفاده می‌شود. در فرآیند درمان های شناختی رفتاری و مواجهه درمانی، فرد به‌ صورت تدریجی و کنترل‌ شده با عامل هراس خود روبه‌رو می‌شود تا یاد بگیرد واکنش‌ های هیجانی‌ را مدیریت کند و احساس تسلط بیشتری بر موقعیت داشته باشد. درمانگر با کمک مشاوره، گفت‌ و گو به فرد آموزش می‌دهد که افکار و باورهای غیرمنطقی خود درباره‌ عامل هراس را تغییر دهد. هدف این درمان، کاهش اضطراب و بازیابی کنترل بر زندگی روزمره است.

مواجهه درمانی با واقعیت مجازی VR

یکی از جدیدترین و مؤثرترین روش‌ ها در درمان فوبیا استفاده از فناوری واقعیت مجازی (Virtual Reality) است. در روش مواجه درمانی با واقعیت مجازی، فرد به‌ جای قرار گرفتن در شرایط واقعی و استرس زا، در محیطی شبیه‌ سازی‌ شده با کمک هدست VR با عامل هراس خود روبه‌ رو می‌شود. این نوع مواجهه‌ درمانی (Exposure Therapy) با واقعیت مجازی VR به درمانگران اجازه می‌دهد شدت محرک‌ ها را به‌ صورت تدریجی تنظیم کنند تا مراجع بتواند واکنش‌ های هیجانی خود را با احساس امنیت کامل کنترل کند.

بایو فوبیا BioPhobiaVR چیست؟

نرم‌افزار BioPhobiaVR یک ابزار پیشرفته مبتنی بر واقعیت مجازی VR برای استفاده کلینیک‌ ها ، پزشکان و درمانگران است. بایو فوبیا امکان اجرای جلسات درمان فوبیا با روش مواجهه‌ درمانی (Exposure Therapy) را به شکلی دقیق و ایمن را فراهم می کند. 
ابزارهای مورد استفاده در این تکنولوژی شامل:
سنسور یا ساعت هوشمند: جهت پایش لحظه ای و ثبت دقیق ضربان قلب 
عینک واقعیت مجازی VR: جهت نمایش تصاویر ، فیلم ها و ارائه بازخورد دیداری و صوتی به مراجع در طول جلسه مواجهه درمانی
لپ تاپ یا کامپیوتر قوی: جهت پردازش اطلاعات دریافتی از سنسور ضربان قلب و هدست واقعیت مجازی
روتر یا مودم: جهت ایجاد شبکه ارتباطی پایدار میان ساعت هوشمند، لپ تاپ و هدست واقعیت مجازی

فرآیند مواجهه درمانی با بایو فوبیا

در این سیستم، یک سنسور (ساعت هوشمند) که به مچ دست متصل می شود ضربان قلب مراجع را ثبت کرده و به سرور (لپ تاپ) منتقل می کند. سرور سطح استرس را اندازه‌ گیری می‌کند. مراجع هدست واقعیت مجازی را بر روی سر خود قرار می‌دهد و درمانگر، بر اساس شدت فوبیای مراجع، تصاویر یا فیلم‌ های مرتبط با عامل هراس را پخش می‌کند. هنگام مشاهده تصویر یا شنیدن صدای عامل هراس، ضربان قلب و سطح استرس مراجع افزایش می‌یابد. سیستم اطلاعات را دریافت کرده و با توجه به آن به مراجع بازخورد می دهد. این بازخورد یا فیدبک از طریق تار شدن تصویر یا کاهش صدا در هدست واقعیت مجازی می باشد. در شرایط استرس شدید تصویر کاملا تاریک و صدا قطع خواهد شد. در این هنگام مراجع باید تلاش کند با کمک درمانگر هیجان و ضربان قلب خود را کنترل کند. به محض کاهش اضطراب و تثبیت ضربان قلب، تصویر و صدا دوباره واضح می‌شود. این چرخه چندین بار تکرار می‌شود تا فرد بتواند در مواجهه با عامل استرس زا، کنترل هیجانات و اضطراب خود را به دست گیرد. این ترکیب واقعیت مجازی، مواجهه‌ درمانی و بیوفیدبک باعث می‌شود BioPhobiaVR یک ابزار علمی و مدرن برای درمان فوبیا و کاهش اضطراب در محیط‌ های بالینی باشد.

BioPhobiaVR امکان ارائه تصاویر و فیلم‌ ها را در سطوح مختلف دارد:

تصاویر دو بعدی و سه بعدی

فیلم‌ های واقعی یا انیمیشنی

نماهای دور یا نزدیک

فیلم های با صدا یا بدون صدا

انتخاب تصویر یا فیلم مناسب در هر مرحله، توسط درمانگر و بر اساس شرح بالینی مراجع انجام می‌شود، تا تجربه مواجهه‌ درمانی بهینه و شخصی‌ سازی شده باشد.

اساس و پایه علمی بایو فوبیا در مواجهه درمانی با واقعیت مجازی

بایو فوبیا از مدل یادگیری مهاری Inhibitory Learning Model در مواجهه درمانی استفاده می کند. هدف این مدل در مواجهه‌ درمانی بر خلاف مدل کلاسیک، کاهش اضطراب و عادت پذیری نیست، بلکه یادگیری اطلاعات و باور جدید درباره‌ موقعیت‌ های پر هراس است. در روش یادگیری مهاری، زمانی که مراجع در مواجهه با عامل هراس، برخلاف انتظارش اتفاق ناخوشایندی را تجربه نمی کند، مغز یاد می گیرد که این موقعیت امن و قابل کنترل است. در نتیجه معنای جدیدی می آموزد و می تواند هراس خود را به مرور کنترل کند. واقعیت مجازی VR بستری را فراهم می‌کند که مراجع بدون مواجه شدن با خطر واقعی، بارها و بارها در موقعیت هراس آور قرار بگیرد تا مغز بتواند یادگیری مهاری را تجربه کند. این نوع مواجهه موجب تقویت و افزایش تحمل اضطراب و کاهش بازگشت فوبیا در آینده می‌شود.

از این رو ترکیب مدل یادگیری مهاری با مواجهه‌ درمانی در واقعیت مجازی می‌تواند یکی از مؤثرترین روش‌ ها برای درمان فوبیا باشد.


مطالب مرتبط

آشنایی با BioVR: درمان غیر دارویی استرس و اضطراب

آشنایی با VRT: درمان با واقعیت مجازی


منابع:

Maples-Keller, J. L., Sherrill, A., Reddi, P., Norrholm, S. D., & Rothbaum, B. O. (2023). Extinction-based exposure therapies using virtual reality. Fear Extinction: From Basic Neuroscience to Clinical Implications, 335-352

Chard, I., Van Zalk, N., & Picinali, L. (2023). Virtual reality exposure therapy for reducing social anxiety in stuttering: A randomized controlled pilot trial. Frontiers in Digital Health, 5, 1061323

Macdonald, C. (2024). Improving virtual reality exposure therapy with open access and overexposure: a single 30-minute session of overexposure therapy reduces public speaking anxiety. Frontiers in Virtual Reality, 5, 1506938

Jung, H. W., Jang, K. W., Nam, S., Ahn, M. E., Lee, S. K., Kim, Y. J., ... & Roh, D. (2024). Personalized virtual reality exposure for panic disorder and agoraphobia: A preliminary neurophysiological study. Comprehensive Psychiatry, 129, 152447


    

بازگشت