تمرینات شناختی با واقعیت مجازی VR
تمرینات شناختی با واقعیت مجازی VR
واقعیت مجازی VR به‌عنوان یکی از روش های پیشرفته و نوین در حوزه توانمندسازی مغز، برای تقویت عملکردهای شناختی است. افراد می‌توانند مهارت های شناختی مانند توجه و تمرکز ، حافظه و تصمیم‌گیری را در فضایی شبیه سازی شده تمرین و تقویت کنند. در این صفحه، مجموعه‌ای از تمرینات تخصصی شناختی مبتنی بر واقعیت مجازی (VR Cognitive Training) معرفی می‌شود. تمرین هایی که به طور هدفمند طراحی شده‌اند تا شاخص های مهم شناختی را در مغز فعال کرده و به بهبود کارکردهای ذهنی کمک کنند. اگر به‌دنبال راهکاری علمی و کاربردی برای ارتقاء تمرکز، افزایش توجه پایدار، تقویت حافظه یا بهبود سرعت پردازش ذهنی هستید، تمرینات شناختی واقعیت مجازی می‌تواند نقطه‌ی شروع مناسبی باشد.
برای دریافت مشاوره تخصصی در زمینه ارتقاء مهارت های شناختی با کمک VR، با ما در تماس باشید.
معرفی تمرین های ارتقا عملکرد:
تمرین شماره 1: تمرین درک سه بعدی
در این برنامه با کنار هم قرار دادن بلوک های ساده و رنگارنگ، باید اشکال پیچیده و سه بعدی را بسازید. هر مرحله از تمرین نیازمند دقت و تمرکز شما است، همچنین قدرت تفکر فضایی و استدلال را نیز محک می‌زند. برنامه فضایی مینیمال، آرام و بدون حواس‌پرتی دارد. طراحی صوتی و بصری ساده، تمرکز کامل بر روی حل معما را ممکن می‌سازد. با پیشرفت در مراحل، بلوک ها به تدریج پیچیده تر می‌شوند و ساختارهایی دشوارتر پیش روی شما قرار می‌گیرند که نیازمند تمرکز و تفکر دقیق تری هستند. با این حال، روند حل معماها همچنان روان و لذت بخش باقی می‌ماند و شما را بدون خستگی درگیر چالش‌های ذهنی می‌کند. این تجربه به‌گونه‌ای طراحی شده که بلافاصله پس از شروع، بدون نیاز به آموزش‌های طولانی یا منوهای پیچیده، در مدت‌زمانی کوتاه با شیوه کار آشنا می‌شوید و خیلی سریع وارد دنیای حل معما می‌شوید.
حالت های تمرین: تک کاربره
وضعیت اینترنت: آفلاین (بدون نیاز به اینترنت)
حالت های قابل انتخاب برای مراجع: نشسته، ایستاده، نیازمند فضای کوچک (اتاق 2*2)
پلتفرم های پشتیبانی شده: Meta Quest 3S, Meta Quest 3, Meta Quest Pro, Meta Quest 2
قابلیت ها: محیط Mix Reality (واقعیت ترکیبی)، استفاده از دست به جای کنترلر عینک
شواهد و تحقیقات علمی: در مطالعه‌ای که در سال 2024 در مجله Electronics منتشر شد، میزان تحریک شناختی کاربران هنگام تجربه بازی‌های واقعیت مجازی VR با استفاده از تحلیل EEG مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که تمرین درک سه بعدی، بیشترین میزان فعالیت در نواحی مغزی مرتبط با حل مسئله و تفکر فضایی را ایجاد می‌کنند. این یافته ها نشان می‌دهند که بازی های VR معمایی می‌توانند نقش مؤثری در تقویت عملکردهای شناختی ایفا کنند.
تمرین شماره 2: تمرین حرکت و تنفس
این تمرین ترکیبی از سه بخش متمایز است که هر کدام با هدفی خاص طراحی شده‌اند تا همزمان ذهن و بدن را فعال کنند. در دو بخش ابتدایی این تمرین، شما در قالب محیطی سرگرم کننده و انگیزشی، مجموعه‌ای از مهارت های شناختی و حرکتی را تقویت می‌کنید. فعالیت‌هایی مانند هدف‌گیری ، واکنش به محرک های دیداری و اجرای دقیق حرکات، موجب بهبود توجه پایدار ، سرعت واکنش ، هماهنگی چشم و دست می‌شوند. این تمرین ها نه تنها به عملکرد جسمی کمک می‌کنند، بلکه منجر به تقویت توجه و تمرکز و بهبود مهارت های حرکتی نیز می شوند. در بخش سوم، تمرکز بر تنفس آگاهانه و عمیق قرار دارد. در این تمرین، فرد یاد می‌گیرد چگونه تنفس خود را آرام و منظم کند. این فرآیند منجر به پایدارسازی ضربان قلب و بهبود شاخص هایی مانند اضطراب و خلق منفی و بهبود تنش‌های درونی می‌شود. ترکیب این سه مرحله، به صورت هم زمان بر جسم، ذهن و عملکرد مغز اثرگذار است.
کاربرد بالینی: بهبود هماهنگی چشم و دست ، بهبود هماهنگی های حرکتی، بهبود سرعت واکنش، تقویت توجه و تمرکز ، بهبود تنفس و کاهش استرس و اضطراب
تعداد کاربران: تک کاربره
وضعیت اینترنت: آفلاین (بدون نیاز به اینترنت)
حالت های قابل انتخاب برای مراجع: نشسته، ایستاده
پلتفرم های پشتیبانی شده: Meta Quest 3S, Meta Quest 3, Meta Quest Pro, Meta Quest 2
قابلیت ها: 3 تمرین متفاوت، تمرین هم زمان جسم و ذهن
شواهد و تحقیقات علمی:
1. در مطالعه ای که در سال 2023 در فنلاند انجام شد و در Healthcare به چاپ رسید، تأثیر تمرین های تنفس عمیق هدایت شده در یک محیط واقعیت مجازی VR برای کاهش استرس در طول درمان های کودکان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که تمرین‌های تنفسی در محیط واقعیت مجازی VR، به شکل مؤثر استرس و اضطراب کودکان را کاهش داده اند.
2. در مطالعه ای که در سال 2023 در مجله Cognitive Science منتشر شده است تاثیر تمرین های هماهنگی چشم و دست در محیط واقعیت مجازی VR و تمرین با ویدئوهای SBV مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان از بهبود توجه انتخابی و بازداری پاسخ و بهبود هماهنگی های حرکتی در تمرین های واقعیت مجازی نسبت به SBV داشت.
تمرین شماره 3: تمرین حافظه شنیداری
این برنامه یک تمرین حافظه مبتنی بر صدا است. در این تمرین، شما وارد فضایی مینیمال و انتزاعی می‌شوید که در آن، صدای کره های معلق را می‌شنوید و باید با استفاده از مهارت تمرکز و دقت شنیداری، جفت های با صدای مشابه را شناسایی کنید. هدف یافتن کره هایی است که صدای یکسان تولید می‌کنند تا با تشکیل جفت، آنها را از میدان حذف کند. هر بار می‌توان دو کره را بررسی کرد. اگر صداها یکسان باشند، جفت حذف می‌شود. اگر اشتباه کنی، کره ها شروع به تخریب می‌کنند. برای موفقیت باید با کمترین تعداد تلاش، تمام کره ها را حذف کنید و حافظه شنیداری خود را تقویت کنید.این تمرین منجر به بهبود حافظه شنیداری، افزایش توانایی پردازش اطلاعات صوتی، تقویت حافظه، تقویت مهارت های تشخیص و تطابق و بهبود عملکرد مغز در تحلیل و به خاطر سپاری اطلاعات شنیداری می شود.
کاربرد بالینی: تقویت حافظه شنیداری، تقویت حافظه فعال، بهبود توجه شنیداری
وضعیت اینترنت: آفلاین (بدون نیاز به اینترنت)
حالت های قابل انتخاب برای مراجع: نشسته
پلتفرم های پشتیبانی شده: Meta Quest 3S, Meta Quest 3, Meta Quest Pro, Meta Quest 2
قابلیت ها: محیط بصری ساده و انتزاعی، ایجاد محیطی بدون حواس پرتی برای تمرین تمرکز
شواهد و تحقیقات علمی:
1. مقاله ای که در سال 2025 در Studies in Health Technology and Informatics به چاپ رسید، به ارزیابی یک مداخله واقعیت مجازی برای بهبود حافظه پرداخته و نشان داده است که دقت و سرعت پاسخ با تمرین در محیط VR به‌طور قابل توجهی بهبود می‌یابد.
2. مطالعه ای در سال 2022 در Frontiers in Aging Neuroscience به چاپ رسیده است که به طراحی و اعتبارسنجی تمرین های شنیداری در واقعیت مجازی پرداخته است. این مطالعه نشان از تاثیر مثبت واقعیت مجازی در تمرین های شنیداری داشت.
