توانبخشی شناختی در کودکان فلج مغزی و یا اختلالات حرکتی - cp

توانبخشی شناختی در کودکان فلج مغزی و یا اختلالات حرکتی - cp

جبران تاخیر حرکتی در کودکان با روش های نوین چگونه است ؟

آیا کودکان فلج مغزی - CP  و یا کودکان با مشکلات حرکتی  نیازی به توانبخشی شناختی دارند ؟

روش های نوین درمان کودک فلج مغزی - CP و یا کودکان با مشکلات حرکتی چیست ؟

چرا کودک من بعد از بهبودی در کاردرمانی مجددا پسرفت می کند ؟

Novel Rehabilitation یا توانبخشی نوآورانه چیست ؟

این موارد از جمله سوال هایی است که ذهن بسیاری از افرادی که با کودکان فلج مغزی - Cerebral Palsy - CP و یا با کودکان دچار تاخیر حرکتی کار می کند را به خود مشغول می سازد.

اگر می خواهید درباره فلج مغزی - CP   بیشتر مطلب بدانید به اینجا مراجعه نمایید

فلج مغزی به طور خلاصه،  مشکلات ناشی از  ضایعه عصبی غیر پیشرونده است ، که به مغز کودک در حال رشد وارد می شود.و شدت آن بنا به میزان و موقعیت آسیب وارد شده متفاوت است .

یکی از اصلی ترین درمان های فلج مغزی - سی پی - CP توانبخشی است. که به دو نوع زیر تقسیم می شود .

درمان های مرسوم و سنتی یا Traditional Rehabilitation و درمان های توانبخشی نوین یا Novel Rehabilitation  

توانبخشی های مرسوم و سنتی (Traditional Rehabilitation) 

توانبخشی های معمول برای کودکان و افرادی که دچار آسیب فلج مغزی یا همان CP شده اند و یا دچار تاخیر در حرکت و گفتار شده اند عبارت است از کاردرمانی جهت بهبود مهارت های حرکتی ،در صورتی که مشکلات تعادلی و مشکل در  عملکرد بهینه اندام داشته باشند استفاده از خدمات SI یا همان یکپارچگی حسی ، در صورت وجود مشکل در عملکرد دست استفاده از خدمات توانبخشی دست ، در صورت بروز اختلالات گفتاری استفاده از خدمات گفتاردرمانی و در صورتی که کودک از لحاظ ذهنی در حد هم سن و سالان خود نباشد استفاده از خدمات کاردرمانی ذهنی و آموزش ذهنی و در صورتی که در ارتباط با هم سن و سالان خود دچار مشکل باشد استفاده از خدمات گروه درمانی می باشد و در صورتی که نیاز به استفاده از وسایل کمکی مانند اسپیلنت ، کفش طبی و یا امثالهم باشد استفاده از خدمات ارتوپد فنی و یا ساخت اسپیلنت با اورفیت به ایشان توصیه می شود . این مراحل خلاصه ای از فرآیند توانبخشی یک کودکی که دچار تاخیر در حرکت  و یا دچار اختلال فلج مغزی و یا همان CP  می باشد. 

 توانبخشی های نوین و نو ظهور (Novel Rehabilitation) 

در چند سال اخیر مفهوم جدیدی در توانبخشی مطرح شده با عنوان توانبخشی های نوین، که از آن با عنوان Novel Rehabilitation یا همان توانبخشی های نوظهور یاد می کنند . این نوع از توانبخشی که برعکس توانبخشی های سنتی رویکرد بالا به پایین یا همان Top Down Approach به فرآیند توانبخشی دارد .

در این رویکرد توانبخشی تلاش بر این است همانطور که از ابتدا دست و پای کودکان جهت حرکت مشکل نداشته، و در واقع مشکل اصلی حرکتی در این کودکان ، بروز اختلال در پیغام عصبی  است که از مغز  به اندام ها می رسد. درمان نیز باید معطوف به بهبود عملکرد  مغز شود.

در واقع در توانبخشی شناختی، تاکید بر هر چه بیشتر فعال نمودن مغز در ارائه دستورات است، و اصلاح خطاهایی که در مغز هنگام عملکردهای مختلف مانند ، حرکت ، گفتار ، درک مطلب ، هماهنگی حرکت و عملکرد های ریز مانند مهارت حرکت دست ها اتفاق می افتد.

توانبخشی شناختی یا Cognitive Rehabilitation Training که به اختصار به آن CRT نیز می گویند، چگونه این کار را انجام می دهد ؟

در توانبخشی شناختی ما از مجموعه تکنیک ها و روشهایی استفاده می کنیم که مغز و ذهن کودکی که دچار مشکل حرکتی شده را ، کاملا درگیر حرکت و فعالیت نماییم . به عبارتی ما مغز کودک را از طریق فعالیت های آگاهانه به چالش حرکتی وا می داریم .

جهت رسیدن به  این منظور ابتدا یک ارزیابی بالینی از کودک، به همراه مصاحبه بالینی با خانواده و همراه کودک انجام می دهیم . که این ارزیابی باید توسط یک متخصص علوم شناختی انجام بگیرد تا بتواند حیطه های دچار مشکل شده را تشخیص دهد.

در مرحله بعد با توجه به نیاز کودک از تکنیک های مختلف موجود در توانبخشی شناختی استفاده می کنیم که خود آنها به دو دسته تقسیم می شوند ، آن دسته از تکنیک هایی که کودک در انجام آنها فعال است که در اولویت قرار خواهند گرفت و آن دسته از تکنیک هایی که کودک در انجام آنها خیلی فعال نیست .بعضی از تکنیک هایی که کودک کاملا در آنها فعال است عبارتند از استفاده از تجهیزات واقعیت مجازی و یا تجهیزاتی که از تکنولوژی واقعیت افزوده استفاده می کنند.

استفاده از سخت افزار ها و نرم افزار هایی که علاوه بر ایجاد حرکت در کودک، با ایجاد انجام مراحل چند گانه مانند هدف گذاری ، تصمیم گیری ، سرعت عمل و انجام کامل فعالیت منجر به درگیر شدن کودک در انجام کار می شود.

این تکنولوژی ها عموما به صورت بازی و کاملا جذاب طراحی و ساخته می شوند تا کودک با علاقه بسیار و وداوطلبانه شروع به استفاده از آنها نماید . و از آنجایی که انگیزش خود کودک درگیر خواهد شد و فعالیت ها به صورت شبکه ای (network) در مغز اجرا می شوند منجر به بهبود چند وجهی در کودک نیز می شود .

به طور مثال اگر در توانبخشی مرسوم ما یک تمرین جهت تقویت عضله ای می دهیم . این تمرین باعث بهبود قدرت آن عضله می شود ، و در صورت بروز وقفه در انجام آن مجددا عضله به حالت اولیه خود باز می گردد در حالی که در توانبخشی شناختی ما یک بازی شناختی را با هدف ایجاد شبکه حرکتی مغز به کودک و یا فرد دچار مشکل حرکتی می دهیم .

به طور مثال حرکت دادن یک توپ در رایانه به سمت هدف ، با فشار دادن پا روی صفحه حساس به فشار . در این حالت از آنجایی که تمامی مسیر های عصبی مربوط به حرکت آن اندام فعال شده اند شما عملا باعث شده اید که مغز حرکت را یاد بگیرد ، مخچه تعادل را ایجاد نماید ، چشم یادگیری حرکتی صحیح را تجربه نماید ، همگی به جهت انجام یک هدف باشند ، گروه عضلانی و نتنها یک عضله تقویت شود ، و چرخه پاداش در مغز به دلیل ایجاد اعتماد به نفس در به گل رساندن توپ فعال شود و همه این فرآیند با هم باعث می شوند بعد از مدتی در این مهارت پسرفت نداشته باشیم علاوه بر اینکه تقویت و مهارت را نیز انجام داده اید.

یا مثال دیگر در کودکانی که ضعف در گفتار دارند استفاده از تجهیزاتی خاص به خود که در اتاق تاریک به صورت حساس به صدا می باشند و کودک با ایجاد کمترین صدایی باعث روشن شدن آنها می شود و این امر باعث ترقیب کودک به استفاده هدفمند از صدا و گفتار خود می شود.

در مثالی دیگر می توان به استفاده از تجهیزاتی مانند تیر اندازی به هدفهای در حال حرکت در صفحه رایانه اشاره نمود.

استفاده از تجهیزاتی که کودک کمتر در آنها فعالیت جسمی دارد و بیشتر ذهنی می باشد.

مانند تکنولوژی نوروفیدبک ارتقا عملکرد (Peak Performance)

این تکنولوژی از نوروفیدبک که اختصاصا جهت بهبود عملکرد طراحی شده و جدای از تکنولوژی های روتین نوروفیدبک می باشد . به صورتی که خودش به صورت سخت افزاری امواج مزاحم را به حداقل میرساند و امواج مغزی را هنگام انجام فعالیت های حرکتی که می تواند یا محاسباتی ، یا بازی های هماهنگی حرکتی دست ها و یا مانند این موارد باشد را تثبیت نماید.

استفاده از تکنولوژی های تحریک مغزی :

اینگونه از تکنولوژی ها که عمدتا شامل rTMS و tDCS می شوند . که در کودکان به دلیل امکان آسیب به جبه سر،  عموما  استفاده از rTMS توصیه نمی شود و بیشتر tDCS به خصوص نوع کاملا پیشرفته آن که قابلیت کنترل با رایانه راهم دارد با عنوان کلی HD-tDCS می شود . که از طریق تحریک الکتریکی با شدت کم و دقت بسیار زیاد تلاش در فعال نمودن مسیر های حرکتی و نورون های حرکتی مغز دارد .

چند نکته 

نکته اول : اینکه که کدام تکنولوژی توانبخشی شناختی ، برای چه مشکلی و با چه هدفی انتخاب شود ؟ عموما توصیه می شود این پروتکل درمان را یک متخصص علوم شناختی و یا علوم اعصاب و یا درمانگری که تسلط کامل بر استفاده از تمرین های شناختی و استفاده از تکنولوژی ها نوین داردمشخص نماید.و عدم اطلاع کافی از علوم شناختی و حتی کاربری آن وسیله و یا تکنولوژی باعث بی اثر شدن کاربری آن در درمان و صرفا وقت تلف کردن می شود.

نکته دوم : همیشه در مشکلاتی مانند تاخیر حرکتی و یا فلج مغزی (Cerebral Palsy) توصیه به استفاده همراه  از پروتکل های مرسوم توانبخشی و توانبخشی های شناختی می شود و هرگز توصیه به استفاده صرف از تکنولوژی های توانخشی شناختی نمی شود

نکته سوم : استفاده از یک تکنولوژی توانبخشی شناختی ، مثلا صرفا استفاده از واقعیت مجازی در روند درمان منطقی و علمی نیست و عموما توصیه به استفاده از چند تکنولوژی همراه با هم می شود.

توانبخشی شناختی در مرکز توانبخشی وصال

- در  بخش توانبخشی شناختی مرکز توانبخشی وصال، ابتدا ارزیابی توسط متخصص علوم شناختی (مشاهده رزومه دکتر سروش لهراسبی ) انجام می شود .سپس تقریبا کلیه تکنولوژی های ذکر شده در بالا را می توان برای کودک بنا به نیاز ایشان استفاده نمود که بعضی از تصاویر آن در پایین و یا در گالری تصاویر ، بخش مربوط به توانبخشی شناختی وجود دارد.

- آیا امکان این وجود دارد که توانبخشی کودک خود را در مرکز دیگری انجام دهم و کودک خود را صرفا جهت توانبخشی شناختی به مرکز وصال بیاورم ؟

بله ، این امکان کاملا وجود دارد . از آنجایی که این تجهیزات هزینه و دانش خاص خود را می طلبد منطقی است که هر کلینیکی بر روی این مساله تمرکز ننماید و یا نتواند هزینه و فضای مربوط به آن را تهیه نماید و سیاست های کاری خاص خود را پیش ببرد، لذا این امکان در مرکز توانبخشی وصال وجود دارد که مراجعین علاوه بر دریافت خدمات توانبخشی خود در سایر مراکز به صورت بهره مندی خاص  از خدمات توانبخشی شناختی حداقل 2 روز در هفته به این مرکز مراجعه نماید .

توانبخشی وصال به چه میزان به توانبخشی شناختی آشنایی دارد ؟ در مرکز توانبخشی وصال همانطر که ذکر شد متخصص علوم شناختی (دکتری تخصصی علوم شناختی) ارزیابی اولیه و برنامه درمانی را مشخص می نماید ، از طرفی شایان ذکر است مرکز توانبخشی وصال و کلینیک سلامت ذهن و شرکت دانش آفرین بی کران تحت عنوان شرکت دانش بنیان سلامت ذهن خود اقدام به تولید  تجهیزات توانبخشی شناختی در سطح کلینیک ها و منازل نیز می نماید و چندین اختراع در دست ثبت نیز دارد . 

وصال، دنیای نوین توانبخشی

------------------------------

بعضی از تجهیزات توانبخشی شناختی مرکز توانبخشی وصال در زیر ذکر شده اند.

مشاهده فیلم توانبخشی شناختی از آپارات / مشاهده فیلم توانبخشی شناختی از سایت وصال

مشاهده فیلم پویش از آپارات / مشاهده فیلم دستگاه پویش از سایت وصال 

مشاهده فیلم توانبخشی شناختی چیست از آپارات / مشاهده فیلم از سایت توانبخشی وصال

جهت مشاهده موارد بیشتر به گالری تصاویر  و یا گالری فیلم مرکز توانبخشی وصال مراجعه نمایید

ارتباط با ما